Dirençler


Elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa direnç denir. Normalde elektrik akımı bir hat üzerinde ilerlerken bile hat akıma karşı direnç gösterir ama eğer özel olarak engelleme gerekirse o noktada direnç kullanılır. Dirençler genellikle devrelerde;

Dirençler devrelerde;
*Devreden geçen akımı sınırlayarak belli bir değerde tutmak,
*Devrenin besleme gerilimini bölüp küçülterek diğer elemanların k

orunmasını sağlamak,
*Hassas devre elemanlarının yüksek akımdan dolayı zarar görmesini engellemek,
*Yük (alıcı) görevi yapmak,
*Isı enerjisi elde etmek gibi amaçlarla kullanılır.

Direncin birimi ohm(om), sembolü Ω’dur. Değerine göre askatları olan pikoohm, nanoohm, mikroohm, miliohm ve üs katları  olsn kiloohm, megaohm ve gigaohm kullanılır. Birimlerden askatları kullanmak için direnç değeri, sola gittikçe 1000 ile çarpılır, üskatlarını kullanmak için direnç değeri sağa gittikçe 1000’e bölünür.

Yapıldıkları Maddeye Göre Direnç Çeşitleri

Karbon Karışımlı Dirençler: Karbonun toz haline getirilip reçine ve tutkalla karıştırılarak dolgu maddesi halinde kullanılması ile elde edilen dirençlerdir. Tolerans değerleri büyüktür ve üzerinden zaman geçtikçe direnç değerleri değişebilir. Yüksek direnç değerleri elde etmek kolay olduğu için en çok kullanılan direnç çeşididir.

Film Dirençler (İnce Tabakalı Dirençler): Elektrik akımına zorluk gösteren bir maddenin seramik çubuk üzerine sarılması ile elde edilen dirençtir. Toleransları oldukça küçüktür bu seb

 

eple hassas elektronik devrelerde çok sık kullanılır.Film dirençlerin; karbon film dirençler, metal film dirençler, metal oksit film dirençler, metal cam karışımı film dirençler ve cermet (seramik-metal) film dirençler gibi çeşitleri mevcuttur.

Tel Sarımlı (Taş) Dirençler: Büyük güçlü dirençlerdir bu nedenle yüksek akıma altında çalışabilir. Taş dirençlerin değerleri ve güçleri üzerinde yazılıdır.

Üretim Şekline Göre Dirençler

Sabit Değerli Dirençler: Değerleri fabrikada üretildikleri değerde sabit olarak kalan dirençlerdir. Değerleri üretildiği gibi sürekli sabit kalır. Bu tip dirençler 0.1 ohm ile 22 megaohm arasında değişen değer ve güçlerde üretilir ama her değerde değil belli değerlerde üretilir.

 

Değişken (Ayarlı) Dirençler: Belli değer aralığında ihtiyaca göre değeri değiştirilebilen dirençlerdir. İhtiyaca göre değerleri değiştirilir ve istenilen değerde kullanılır. Potansiyometre ve trimpot olarak iki çeşidi vardır.
a) Potansiyometre (Pot): Üzerindeki mil kullanılarak değeri değiştirilebilen dirençtir. 3 ayağı vardır. Kenardaki bacaklar arasında sabit direnç vardır. Mil ne tarafa çevirilirse o yönde değeri değişir. Genelde devrenin dışına mil çıkar ve elle çevirilerek ayarı değiştirilebilir. Ses açma kapama gibi devrelerde kullanılır.
b) Trimpot : Potansiyometre ile aynı mantıkla çalışır. Farkları elle değil bir tornavida yardımı ile ayarlama yapılır. Devrelerin iç kısmında bulunur ve ayarları çok sık değiştirilmez.

Potansiyometre ve Trimpot

Çok Turlu (Vidalı Tip) Ayarlı Direnç: Bu tip dirençlerde potansiyometrenin orta ucu yerine hareketli bir tırnağın kalın film direncin üzerinde konum değiştirmesi ile direnç değeri değiştirilmektedir. Hareket eden tırnak, sonsuz dişli özelliğinde bir vida üzerinde hareket etmektedir. Çok turlu ayarlı dirençlerde çok hassas direnç ayarı yapılabilir.

Kademeli Dirençler:Kademeli dirençler çok ayaklı kademeli dirençler ve direnç kutuları şeklinde bulunmaktadır. Çok ayaklı kademeli dirençler birkaç adet direncin bir gövde içine yerleştirilmesiyle oluşur. Böylece birkaç farklı değerde direnç elde edilmiş olur. Çok ayaklı kademeli dirençler devrelerde gerilim bölücü olarak kullanılmaktadır.Direnç kutularında ise bir kutu içine yerleştirilmiş olan dirençlerin ayar düğmeleri ile değiştirilebilmekte ve böylece  istenen değerlerde dirençler elde edilebilmektedir. Bu tip dirençler genellikle ayar işlerinde ve deney yapmada kullanılır.

Entegre Tipi Dirençler:Entegre dirençlerde bir çok direnç bir gövde içinde toplanmıştır. Bu tip dirençler çok karmaşık devrelerde montaj kolaylığı sağlamak için kullanılır.

SMD (Surface Mounted Device) Dirençler: SMD devre elemanları SMT (Surface Mounted Technology) ile üretilen küçük boyutlardaki devre elemanlarıdır. SMD dirençlerin değerleri üzerlerinde belirtilmiştir.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir