İletişimin Tanımı

İletişim, insanların duygu, düşünce ve bilgileri başka kişi veya kişilere ortak sembollerle aktarma sürecidir.

İletişim  üzerine  yapılan  çalışmalar,  iletişimin  üç  temel  özelliğinin  olduğunu göstermektedir. Bu özellikler şunlardır:

• İletişim etkinliği insanları gerektirir  yani  iletişim ancak insanların birbirlerini anlama ihtiyaçları sayesinde kurulabilir.
• İletişim,  paylaşmayı  gerekli  kılar  yani  iletişimde  gönderici  ve  alıcı,  mesajınortak bir anlamı üzerinde anlaşmalıdır.
• İletişim  semboliktir.  İletişimdeki  semboller;  jestler,  mimikler,  sesler,  harfler, rakamlar ve sözcüklerdir.

İletişimin Ögeleri

İletişim, kaynak ile hedef arasında kurulan bir süreçtir. İletişimin gerçekleşmesi için bazı unsurların bir araya gelmesi gerekir. İletişimde belirli mesajlar kodlanarak bir kanal aracılığıyla  bir  kaynaktan  bir  hedefe  (alıcıya)  aktarılır.  Örneğin  bir  konuşmacı  (kaynak), ortak bir dil aracılığıyla kodladığı kelimeleri (ileti) konuşma (kanal) yoluyla alıcıya (hedef) aktarır. Dolayısıyla iletişimin “kaynak, kodlama, mesaj, kanal, kod çözme, alıcı, algılama ve geri bildirim” gibi ögeleri vardır.

a. Kaynak (Gönderici)

Her türlü iletişimde süreci başlatan bir kaynak vardır. Kaynak; birey, grup, kurum ya da  bir kuruluş  olabilir.  Kaynak,  mesajı  ileten  kişi  veya  mesajın  çıkış  noktası  olarak tanımlanabilir. Kaynak, mesajı ilettiği anda iletişim süreci başlar.

b. Kodlama

Kod,  mesajın  işaret  hâline  dönüşmesinde  kullanılan  simgelerin  anlama dönüştürülmesidir.  Gönderici  iletmek  istediği  bilgileri,  duygu  ve  düşünceleri  alıcının anlayabileceği  sembole  veya  harekete  çevirerek  kodlar.  Kodlama  vericinin  konuşma  ve yazma  becerisini  gösterir.  Kaynak  kodlama  yaparken  iletişimin  etkin  olarak gerçekleşebilmesi  için  alıcının  da  bildiği  sembolleri  kullanmalıdır.  Kodlama  kaynak tarafından yapılır.

 c.Mesaj (İleti)

Mesaj,  kaynak  ile hedef arasındaki ilişkiyi sağlayan temel ögedir. Kaynak tarafından

duygu, düşünce ve bilgilerin kodlanmış hâli olan mesaj aynı zamanda sözel, görsel ve işitsel simgelerden oluşan somut bir üründür. İletişim türünü belirlemede önemli olan mesajlar, sözel ve sözel olmayan mesajlar olarak ikiye ayrılır.

İletişim sürecinde mesajın taşıması gereken özellikler şunlardır:

  Mesaj anlaşılır olmalıdır.

  Mesaj açık olmalıdır.

  Mesaj doğru zamanda iletilmelidir.

  Mesaj uygun kanalı izlemelidir.

  Mesaj kaynak ve alıcı arasında kalmalıdır.

 d.İletişim Kanalı

İletişim  kanalı,  iletişim sürecinde  mesajın  kaynaktan  alıcıya  ulaşmasını  sağlayan ortam, yöntem ve tekniklerdir. Kanal, mesajın alıcıya sunuluş biçimidir. Her mesaj bir kanal aracılığı ile alıcıya ulaştırılır. Kısacası kanal, kaynak ve alıcı arasındaki bağdır.

e.Kod Çözme

Kod çözme, gönderilen mesajların alıcıya ulaştıktan sonra aslına uygun olarak anlamlı bir  şekilde  yorumlanmasıdır.  Kodlama  kaynak,  kod  çözümü  ise  alıcı  tarafından  yapılır. İletişimin başarısı, mesajın alıcı tarafından kod çözümünün anlamlı olarak yapılması ve alıcı ile kaynağın mesaja aynı anlamı vermesiyle mümkün olur.

f.Alıcı (Hedef)

Bir  iletişim  sürecinde  alıcı,  kaynaktan  gelen  mesajları  alıp  yorumlayan  ve  bunlara sözlü veya sözsüz tepkide  bulunan  birey  ya  da  gruptur. Mesajı alan kişi alıcıdır. Mesajın anlamını kaynak ve hedef ortak algılarsa etkin bir iletişimden söz edilebilir. Alıcının mesajı taşıyan sembolleri duyu organları kanalı ile algılayamayıp yorumlamaması, iletişim sürecini sona erdirir. Alıcı, mesajı alıp buna cevap verdiği anda kaynak durumuna geçer.

g.Algılama (Filtreleme)

Filtreleme,  alıcının  kendisine  ulaşan  mesajı  değerlendirmesiyle  ilgilidir  ve  burada devreye algılama girer. Algı; bireyin duyular kanalıyla çevresini, kendisini anlayabilmesini ve bilgi edinmesini sağlayan filtredir. Algılama, zihinle ve duygularla ilgili bir süreç olarak tanımlanabilir. Duyu organlarına ulaşan bilgiler tek başlarına bir anlam taşımaz. Mesajı alan kişi önceden  aldığı bilgileri  kendi  amaçlarına,  değer  yargılarına  ve  inançlarına  göre yorumlayarak davranış göstermektedir.

Gönderici, göndereceği mesajı formüle edip onları kodlarken kendisine ulaşan bilgileri kullanacak;  bunları  kendi  amaç,  değer  yargıları,  inanç  ve  tutumları  doğrultusunda  belirli kodlara çevirecektir. Başka bir deyişle her mesaj, göndericinin algılama yeteneğinin sonucu olarak ortaya çıkar, dolayısıyla algılama süreci filtre rolü oynar.

h.Geri Bildirim (Feedback)

Bir iletişim sürecinde alıcıdan kaynağa yönelen tüm tepkilere geri bildirim denir. Geri bildirim,  alıcının göndericinin mesajına verdiği cevap olarak da tanımlanabilir. Geri bildirim sayesinde gönderici, mesajın tam olarak alıcıya ulaşıp ulaşmadığını anlar. İletişim sürecinde geri  bildirim yapılmazsa iletişim eksik kalır. Geri  bildirim,  iletişim sürecinin devamlılığını sağlayan ögedir. Geri  bildirim; olumlu,  olumsuz  ve  tepkisizlik olarak üç şekilde verilebilir. Mesajın tam olarak algılandığı ve kaynağa doğru olarak geri gönderildiği bildirim, olumlu geri bildirimdir.

i.Gürültü

İletişimi  engelleyen  bütün  faktörler  gürültü  sayılır.  Gürültü,  iletişim  sürecinin herhangi  bir  aşamasında  istem  dışı  ortaya  çıkan,  iletişimi  engelleyen,  iletişim  sürecini olumsuz  etkileyen  bir  faktördür. Kaynak birimin gönderdiği mesajla hedef birimin aldığı mesaj arasında fark olmuşsa bu gürültüden kaynaklanmıştır.

Etkili İletişim

Etkili iletişim, bir zaman yönetimi unsurudur. İletişimde yeteri derecede açık olunursa iletilmek istenen mesaj, etkin bir biçimde alıcıya ulaşmış olur. İletişimi zayıf olanlar, sürekli olarak karışıklığa neden olur.

Etkili bir iletişim için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

  Kullanılan dil, açık ve sade olmalıdır.

  Gönderilen ileti, alıcının düzeyine uygun olmalıdır.

  İletiler, ses tonu ve beden dili ile tutarlı olmalıdır.

  En uygun iletişim kanalı ve araç seçilmelidir.

  Uygun zaman ve mekân seçilmelidir.

  İletişim destekleyici olmalıdır.

  Kaynağın ve alıcının iletişimde istekli olması gereklidir.

İletişim Türleri

İletişim türlerini sözlü iletişim, sözsüz iletişim ve yazılı iletişim olmak üzere üç gruba ayırabiliriz.

 

a.Sözsüz İletişim

Sözsüz iletişim, iletişimin en temel türlerinden biridir. İletişimin birincil aracı dildir fakat mesajın gönderilmesinde ve alınmasında, iletişime  katkı sağlayan başka  faktörlerde vardır. Sözsüz iletişim veya vücut dili yoluyla elbiseler, mekân kullanımı, jest ve mimikler, göz hareketleri ve göz teması, mesaj iletimine yardımcı olur.

 b.Sözlü İletişim

Sözlü  iletişim,  konuşma  dili  olarak  da  adlandırılır.  Yüz  yüze  görüşmeler, toplantılardaki  konuşmalar,  brifingler,  halka  hitaplar,  telefonla  yapılan  görüşmeler, konferanslar vb. biçiminde kurulur.

 c.Yazılı İletişim

Yazı insanın ve toplumların geçirdiği toplumsal ve kültürel evrim sürecinin ürünüdür.

Yazının icadı, bürokrasinin kurulmasına ve gelişmesine katkıda bulunmuş ve aynı zamanda yazı  hem  din  kurumunun  hem  de  devletin  siyasal  örgütlenme  biçiminin  üzerinde  etkili olmuştur.  Yazı,  merkezi  bürokrasi  ve  taşra  örgütleri  arasında  toplumsal  yaşamın  temel ilkelerini siyasi otorite tarafından eşgüdümleşmesi olanağı sağlamıştır.

İletişim Araçları

a.Bilişsel İletişim Araçları

Sanal  bir  ortamda,  bilgi  teknolojileri  kullanılarak  gerçekleştirilen  bireysel ve  toplu iletişim araçlarıdır (Örneğin e-posta, formlar, chat, messenger, web kamera, blok vs.).

b.Görsel İşitsel İletişim Araçları

Göz ve kulağımıza hitap eden, multimedya teknolojilerini kullanan iletişim araçlarıdır

(Örneğin televizyon, radyo, sinema vs.).

c.Telekomünikasyon İletişim Araçları

Göz  ve  kulağa  hitap  eden,  elektrik,  elektronik,  elektromanyetik,  optik  teknolojileri

kullanarak gerçekleştirilen iletişim araçlarıdır (Örneğin telefon, cep telefonu, fax, telex vs.).

d.Kali-grafik İletişim Araçları

Yazı  ve  çizi  ile  oluşturularak  formatlandırılan  ve  basım-yayım  araçları  ile  yapılan iletişimdir (Örneğin gazete, dergi, afiş, tabela, kitap vs.).

e.Organizasyon İletişim Araçları

Ekipler aracılığıyla gerçekleştirilen kişi veya topluma aktarılacak mesajları tanıtım, eğlence,  eğitim,  gezme, tüketme  adına  ileten  etkinlikleri  sağladığı  iletişim  araçlarıdır.(Örneğin fuar, konser, defile, konferans vs.).

 f.Sanatsal İletişim Araçları

İster  plastik  ister estetik  olsun  her türlü sanat  faaliyeti  veya  sanatçı ile sağlanacak iletişim  araçlarıdır  (Örneğin  dans,  resim,  müzik,  şarkı,  sergi,  konser,  tiyatro,  heykel, animasyon vs.).